Ciąża o przebiegu prawidłowym nie stanowi przeciwwskazania do aktywności seksualnej.

W przypadku infekcji w drogach rodnych lub moczowych kontakty seksualne mogą zwiększać ryzyko poronienia, przedwczesnego odejścia płynu owodniowego (wód płodowych) i porodu przedwczesnego.

Podobne ryzyko mogą nieść ze sobą zbliżenia w przypadku niewydolności szyjki macicy, łożyska przodującego, poronienia zagrażającego i zagrażającego porodu przedwczesnego, ciąży mnogiej.

W Polsce dostępne są następujące metody antykoncepcyjne:
metody naturalne polegające na okresowej abstynencji seksualnej, środki plemnikobójcze, prezerwatywy, wkładki wewnątrzmaciczne oraz preparaty hormonalne.
Preparaty hormonalne mogą być w postaci tabletki, plastra iniekcji lub krążków dopochwowych.

Rozróżniamy tabletki zawierające dwa składniki hormonalne: estrogen oraz progestagen (DTA) oraz tabletki zawierające tylko progestagen. Tabletki dwuskładnikowe mogą być jednofazowe (w każdej tabletce ta sama zawartość estrogenu i progestagenu) lub dwu i trójfazowe.

Dobierając optymalną metodę antykoncepcyjną należy brać pod uwagę jej skuteczność, odwracalność, bezpieczeństwo, akceptację pacjentki, przeciwwsakazania oraz ewentualne korzyści poza antykoncepcyjne.

Dobór najbardziej optymalnej metody należy do lekarza ginekologa a metoda ta musi być akceptowana przez pacjentkę.

U większości kobiet metodą z wyboru jest dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna (DTA). Przed rozpoczęciem stosowania DTA konieczne jest badanie ginekologiczne oraz ocena ewentualnych przeciwwskazań.

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są:

ciąża
nowotwory estrogenozależne
ciężkie choroby wątroby
choroby układu sercowo-naczyniowego i zakrzepica (w przeszłości
lub obecnie)
otyłość (BMI powyżej 35) BMI wyliczamy ze wzoru masa ciała w kg
podzielona przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu
nadciśnienie tętnicze
długotrwałe unieruchomienie np. po zabiegach chirurgicznych
palenie papierosów (u kobiet po 35 roku życia).
Stosowanie antykoncepcji opartej tylko na progestagenie ma podobne przeciwwskazania jak DTA.
Może być stosowana w okresie laktacji. Ostrożność stosowania u kobiet z obnniżonym nastrojem oraz skłonnością do depresji.

Wewnątrzmaciczne wkładki antykoncepcyjne są przeznaczone dla kobiet, które rodziły. Nie powinny być stosowane przed pierwszą ciążą.
Należy wykluczyć poza tym pewne choroby narządu rodnego (np stany zapalne). Ocena ta należy do prowadzącego ginekologa.

U pacjentek po porodzie planujących jeszcze ciążę metodą z wyboru jest DTA oraz ew. wkładka wewnątrzmaciczna.

U kobiet, które rodziły i nie planują już ciąży korzystne może być zastosowanie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej i DTA.

Pacjentki palące, po 35 roku życia mogą stosować wkładki wewnątrzmaciczne oraz antykoncepcję opartą na progestagenie (tabletki lub iniekcje).

Kobiety w okresie przedmenopauzalnym mogą stosować zarówno wkładki antykoncepcyjne jak i DTA. Kwalifikacja do antykoncepcji w tej grupie wiekowej wymaga szczególnej staranności i oceny przeciwwskazań.

Przy obfitych krwawieniach towarzyszących często temu okresowi korzystnym rozwiązaniem jest wkładka hormonalna zawierająca levonorgestrel.

Nie ma uzasadnienia medycznego do zalecania przerw w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej o ile nie wystąpią działania uboczne bądź przeciwwskazania.

Jeżeli chodzi o skuteczność metod antykoncepcyjnych mierzy się ją
tzw. wskaźnikiem Pearl’a – liczba ciąż mimo stosowania danej metody antykoncepcji w przeliczeniu na 100 kobiet stosujących daną metodę przez pierwsze 12 miesięcy.

Oto wskaźniki Pearl’a dla poszczególnych metod antykoncepcyjnych:

DTA:
Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
0.1
Przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
6.0-8.0

Iniekcje hormonalne typu depo-
0,3

Tabletka antykoncepcyjna jednoskładnikowa – progestagenna( skuteczność oceniana u kobiet w okresie laktacji)
Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
0,5
Przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
1,0

Antykoncepcyjna wkładka domaciczna
(bez lewonorgestrelu)
0,6

Prezerwatywa męska
Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
3,0
Przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
14,0

Środki plemnikobójcze
Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
6,0
Przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
26,0

Metody naturalne polegające na okresowej abstynencji
Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
1,0 – 9,0
Przy niepełnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń
20,0

Współżycie bez zabezpieczenia
85,0

Ocena poszczególnych metod antykoncepcyjnych:

Metody okresowej abstynencji:
Skuteczność – dość niska
Odwracalność – całkowita
Bezpieczeństwo – pełne
Akceptacja – różna
Inne korzyści – brak wymiernych korzyści.

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne (DTA):
Skuteczność – wysoka
Odwracalność – pełna
Bezpieczeństwo – wysokie
Akceptacja – duża
Korzyści pozaantykoncepcyjne – duże.

Iniekcje antykoncepcyjne typu depo:
Skuteczność – bardzo wysoka
Odwracalność – pełna (czasami powrót płodności może nastąpić w wydłużonym okresie)
Bezpieczeństwo – wysokie
Akceptacja – duża
Inne korzyści – duże

Wewnątrzmaciczne wkładki antykoncepcyjne:
Skuteczność – wysoka
Odwracalność – niepełna (ze względu na ryzyko infekcji narządu rodnego lub ciąży ektopowej)
Bezpieczeństwo – wysokie
Akceptacja – duża
Inne korzyści (wkładka z progestagenem może być alternatywą dla tabletek antykoncepcyjnych)

Środki plemnikobójcze i prezerwatywy:
Skuteczność – niezbyt wysoka
Odwracalność – pełna
Bezpieczeństwo – wysokie
Akceptacja – zróżnicowana
Inne korzyści – prezerwatywy – profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową

KLASYFIKACJA PRZECIWWSKAZAŃ DO STOSOWANIA DTA:

Grupa I – U tych pacjentek można stosować wszystkie DTA, nie ma żadnych przeciwwskazań.

Grupa II – U tych pacjentek, w większości przypadków, można stosować DTA, bowiem korzyści z ich stosowania przewyższają możliwe lub udokumentowane ryzyko.

Do tej grupy można zaliczyć kobiety chore na AIDS/HIV, astmę, Chorobę Gilberta, wrodzony obrzęk limfatyczny, stwardnienie rozsiane, myastenię, Chorobę Reynauda, choroby wymagające dializoterapii, reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidozy oraz nowotwory hormono-niezależne.

Grupa III – U tych pacjentek DTA można stosować wyłącznie z zachowaniem wielkiej ostrożności. W tej grupie kobiet możliwe lub udokumentowane ryzyko zazwyczaj przewyższa korzyści.

Uwzględniając autonomię pacjentki, jeżeli akceptuje ona ryzyko i nie chce lub nie powinna stosować metod alternatywnych, DTA można zastosować z zachowaniem ostrożności i szczególnej uwagi.

Do tej grupy można zaliczyć kobiety chore na nadciśnienie pierwotne przy wartościach niższych niż 160/100, kobiety u których w ciąży występowało nadciśnienie tętnicze, kobiety w okresie remisji nowotworów estrogenozależnych, kobiety z rzadkim miesiączkowaniem lub brakiem miesiączki, a także kobiety z hiperprolaktynemią, depresją, łagodną postacią tocznia rumieniowatego (bez obecności przeciwciał antyfosfolipidowych). Do tej grupy zalicza się również kobiety, którym usunięto śledzionę (przy ilości płytek poniżej 500.000/ml) a także kobiety w trakcie ostatecznego leczenia CIN lub po leczeniu tego typu zmian.

Grupa IV – U tych pacjentek nie wolno stosować DTA bo ryzyko dla ich zdrowia związane ze stosowaniem tej metody jest nie do przyjęcia.

Do tej grupy można zaliczyć kobiety cierpiące na:

A. Choroby układu sercowo-naczyniowego w przeszłości lub występujące aktualnie:

incydent zakrzepicy tętniczej lub żylnej w przeszłości.
Choroba niedokrwienna serca lub dławica piersiowa, kardiomyopatie.
Poważne lub połączone ryzyka chorób żył lub tętnic (zaburzenia krzepnięcia u rodziców lub rodzeństwa przed ukończeniem 45 roku życia), otyłość dużego stopnia (BMI > 35), długotrwałe unieruchomienie w łóżku, przebyta zakrzepica, miażdżycowy profil lipidów, palenie (powyżej 40 papierosów na dzień), ciężka cukrzyca, nadciśnienie tętnicze > 160/100 mmHg (potwierdzone w dwóch badaniach).
Wrodzone trombofilie z nieprawidłowymi stężeniami poszczególnych czynników krzepnięcia i obecności przeciwciał antykardiolipidowych.
Inne znane czynniki predysponujące do zakrzepicy (czerwienica, ciężka postać tocznia rumieniowego, stan po wycięciu śledziony, wieloguzkowe zapalenie tętnic).
Planowana duża operacja lub operacja kończyn (cztery tygodnie przed i dwa tygodnie po operacji), unieruchomienie kończyn, przebywanie na dużych wysokościach (powyżej 4.500 m n.p.m.).
Ciężkie zapalne choroby jelit.
Migrena ogniskowa i stan migrenowy wymagający leczenia ergotaminą.
Przejściowe napady niedokrwienne.
Przebyty krwotok mózgowy.
Większość zastawkowych wad serca, napadowe lub utrwalone zburzenia rytmu, wada przegrody międzyprzedsionkowej, nadciśnienie płucne.
B. Choroby wątroby:

Aktywna postać chorób wątroby.
Przebyta żółtaczka cholestatyczna (w ciąży lub po DTA).
Gruczolak i rak wątroby.
Kamica żółciowa.
Ostra porfiria.
C. Zaburzenia spowodowane działaniem hormonów płciowych:

Pląsawica.
Nadciśnienie tętnicze indukowane przyjmowaniem DTA.
Ostre zapalenie trzustki związane z trójglicerynemią.
D. Ciąża lub podejrzenie ciąży.

E. Krwawienie z dróg rodnych o nieustalonej etiologii.

F. Nowotwory złośliwe estrogenozależne.

G. Różne:

Nadwrażliwość na składniki DTA.
Zespół hemolityczno – mocznicowy.
Przebyte łagodne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe.
Przejściowa całkowita utrata widzenia (oznaczająca przeważnie
przejściowe niedokrwienie siatkówki).