W programie wczesnego wykrywania i profilaktyki raka szyjki macicy poczesne miejsce zajmuje badanie cytologiczne w powiązaniu z badaniem kolposkopowym /jeśli tego wymaga wynik badania cytologicznego/,kolejnym etapem jest leczenie stanów przedrakowych szyjki macicy, oraz ostatnio wprowadzone szczepienia zapobiegające zakażeniom wirusem HPV i stanowiące element profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy. Szczepienia mają również doprowadzić do zmniejszenia częstości występowania chorób genitalnych zależnych od infekcji HPV. Badanie cytologiczne jest badaniem powszechnie stosowanym przy badaniu pacjentki w poradni „K” a jego prawidłowy wynik pozwala na kontrolne badanie po 3 latach. Nieprawidłowe wyniki badań cytologicznych przekierowują dalszą diagnostykę do badania kolposkopowego / oglądanie szyjki macicy pod dużym powiększeniem/ oraz ewentualne pobranie w warunkach szpitalnych wycinków z nieprawidłowych miejsc na szyjce.
Wprowadzenie na rynek szczepionek przeciw infekcji HPV w ostatnim okresie umożliwiło rozszerzenie profilaktyki pierwotnej kobiet. Obecnie na rynku dostępne są dwie szczepionki : czterowalentna „Silgard” i dwuwalentna „Cervarix”. Obie szczepionki są przygotowane w postaci płynnej do podawania przezskónego. Schemat podawania szczepionek to : dzień pierwszy ,2 miesiące po pierwszej dawce i 6 miesięcy po pierwszej dawce dla szczepionki „Silgard” i dzień pierwszy,1 miesiąc po pierwszej dawce i 6 miesięcy po pierwszej dawce dla szczepionki „Cervarix”. W obu typach szczepionek osiągany jest wysoki poziom przeciwciał już po drugiej dawce. Najlepsze wyniki szczepień osiąga się szczepiąc kobiety przed inicjacją seksualną tj. dziewcząt między 9 i 14 rokiem życia. Nie jest zalecane szczepienie w okresie ciąży. Nie należy szczepić w wypadku ciężkich schorzeń układowych , skaz krwotocznych , stanów gorączkowych oraz u osób uczulonych na liczne antygeny. W obu typach szczepionek nie wykazano wiele działań ubocznych. Obserwuje się czasem bóle w miejscu podania, zaczerwienienie , świąd, nudności, biegunkę. Obserwowane objawy były krótkotrwałe i ustępują po kilku dniach. U wszystkich zaszczepionych kobiet musi być nadal prowadzone badanie cytologiczne.
