2. Budowa i stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej
3. Jak działa wkładka wewnątrzmaciczna?
4. Skuteczność wkładki wewnątrzmacicznej.
5. Wkładka wewnątrzmaciczna – jak długo jest skuteczna?
6. W którym dniu cyklu założyć wkładkę wewnątrzmaciczną?
7. Przeciwwskazania do założenia wkładki wewnątrzmacicznej
8. Usuwanie wkładki wewnątrzmacicznej
9. Przeciwwskazania do założenia wkładki wewnątrzmacicznej
10. Działania niepożądane przy założeniu i stosowaniu wkładki wewnątrzmacicznej
11. Wkładka wewnątrzmaciczna a krwawienia miesiączkowe
12. Podsumowanie
Wkładka wewnątrzmaciczna, zwana także spiralką domaciczną to bardzo skuteczna i odwracalna metoda antykoncepcyjna. Jej początek sięga lat 80. XX wieku. Współczesne wkładki wewnątrzmaciczne wykonane są z elastycznego plastiku i mają kształt litery ,,T”. Ich działanie polega na stopniowym uwalnianiu substancji mającej na celu zapobiec zapłodnieniu. Drugim wskazaniem do stosowania wkładki domacicznej jest idiopatyczne (o nieznanej przyczynie) nadmierne krwawienie miesiączkowe. Dwie najbardziej popularne hormonalne wkładki domaciczne to Kyleena i Mirena. Na rynku dostępne są także miedziane wkładki domaciczne.
Wkładka wewnątrzmaciczna – budowa i stosowanie
Wkładka domaciczna ma kształt litery ,,T”. Na jej dolnym końcu znajdują się nitki służące do jej późniejszego usunięcia. Ramka tworząca rusztowanie zawiera niewielkie ilości siarczanu baru, co ma na celu umożliwienie jej zobrazowania podczas wykonywania zdjęć RTG lub tomografii komputerowej. Ma to na celu dostarczenie lekarzom informacji o obecności takiej wkładki w jamie macicy. Wkładkę wewnątrzmaciczną zakłada lekarz ginekolog-położnik. Przed założeniem kobieta powinna być dokładnie zbadana w celu wykrycia wszelkich przeciwwskazań do założenia systemu. Przed założeniem należy wykluczyć ciążę. Do zakładania wkładki służy specjalny aplikator, który składa się z uchwytu i suwaka. Są one zintegrowane wygiętą rurką aplikatora wyposażoną w ogranicznik, blokadę oraz tłok. Wymiary produktu Kyleena wynoszą 28x30x1,55 mm.
Jak działa wkładka wewnątrzmaciczna?
Mechanizm działania wkładek domacicznych Mirena i Kyleena jest złożony i ma wiele punktów uchwytu. Polega on na stałym, miejscowym uwalnianiu lewonorgestrelu. Jest to hormon – pochodna progestagenu. Powoduje on zmniejszenie zagęszczenia receptorów estrogenowych i progesteronowych w błonie śluzowej macicy. Dzięki temu błona śluzowa macicy nie podlega comiesięcznemu przystosowywaniu się do zagnieżdżenia (implantacji) zarodka. Ponadto mechanizm działania wkładki domacicznej sprawia, że śluz znajdujący się w kanale szyjki macicy jest zagęszczony. Taki stan utrudnia na tym etapie plemnikom przepływ z pochwy do jamy macicy.
Skuteczność wkładki wewnątrzmacicznej
Wkładki wewnątrzmaciczne charakteryzują się wyjątkowo dużą skutecznością w działaniu antykoncepcyjnym. Do oceny skuteczności środków i preparatów antykoncepcyjnych wykorzystuje się wskaźnik Pearla. Podaje on liczbę zapłodnień w ciągu roku na 100 badanych kobiet (ok. 1200 cykli). Im niższy jest wskaźnik Pearla, tym metoda jest skuteczniejsza. Wskaźnik Pearla dla wkładki Kyleena wynosi 0.16 w pierwszym roku stosowania i 0.29 w czasie 5-letniego stosowania. Z kolei preparat Mirena wykazuje skuteczność na poziomie 0.21 według wskaźnika Pearla w 1. roku stosowania i 0.34 w 6. roku stosowania.
Wkładka wewnątrzmaciczna – jak długo jest skuteczna?
Wkładkę domaciczną charakteryzuje długo czas działania. Produkt Mirena zachowuje skuteczność przez 8 lat we wskazaniu zapobieganie ciąży i 5 lat we wskazaniu idiopatyczne nadmierne krwawienia miesiączkowe. System Kylenna zachowuje skuteczność przez okres do 5 lat.
W którym dniu cyklu założyć wkładkę wewnątrzmaciczną?
Moment cyklu miesiączkowego kobiety ma znaczenie podczas zakładania wkładki wewnątrzmacicznej. Zarówno produkt Kyleena, jak i Mirena należy założyć w ciągu pierwszych 7 dni od wystąpienia krwawienia miesiączkowego. Wtedy produkt jest skuteczny od momentu założenia i nie wymaga dodatkowej antykoncepcji przejściowej.
Wkładka domaciczna może być założona w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego, ale wymaga to podjęcia dodatkowych czynności. Lekarz musi bezwzględnie wykluczyć ciążę, a kobieta powinna stosować po założeniu wkładki domacicznej antykoncepcję mechaniczną przez następne 7 dni lub przez
ten czas powstrzymać się od stosunków płciowych mogących doprowadzić do zapłodnienia. Założenie wkładki wewnątrzmacicznej w czasie innym niż pierwsze 7 dni od rozpoczęcia krwawienia menstruacyjnego może się wiązać także z większym bólem podczas oraz po aplikacji systemu. Założenie wkładki domacicznej po porodzie jest możliwe dopiero po pełnej inwolucji macicy i nie wcześniej niż 6 tygodni po porodzie. W przypadku, gdy inwolucja następuje wolno, okres ten wydłuża się do 12 tygodni. Wkładkę wewnątrzmaciczną można założyć bez odstępu czasowego w przypadku poronienia, które miało miejsce w I trymestrze ciąży. Z kolei wymiana wkładki może zostać przeprowadzona w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego i nie wymaga dodatkowej, przejściowej antykoncepcji.
Po założeniu wkładki domacicznej kobieta powinna zgłosić się do lekarza ginekologa w terminie 4-6 tygodni w celu wykonania badania kontrolnego z wykorzystaniem aparatu USG.
Założenie i stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej ma pewne ograniczenia. Do przeciwwskazań jej założenia należą:
• ciąża;
• ostre lub nawracające zapalenie narządów miednicy mniejszej;
• ostre zapalenie szyjki macicy lub zapalenie pochwy;
• zakażenie macicy po poronieniu w ciągu ostatnich trzech miesięcy;
• śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy do ustąpienia;
• nowotwór złośliwy trzonu lub szyjki macicy;
• nowotwory progestagenozależne, np. rak piersi;
• ostra choroba wątroby lub nowotwór wątroby.
Usunięcie wkładki wewnątrzmacicznej przeprowadza lekarz ginekolog. Procedura polega na delikatnym pociągnięciu nitek wkładki wystających z kanału szyjki macicy za pomocą kleszczyków. Jeżeli nitki wkładki nie są widoczne, należy wykonać badanie USG w celu określenia ułożenia wkładki w jamie macicy, a następnie usunąć ją za pomocą wąskich kleszczyków rozszerzając kanał szyjki macicy.
Zakładaniu i usuwaniu systemu może towarzyszyć ból lub krwawienie. Procedury te mogą spowodować wystąpienie reakcji wazowagalnej (np. omdlenie).
Ryzyko wypadnięcia samoistnego wkładki wewnątrzmacicznej wynosi mniej niż 4% i dotyczy częściej kobiet, które w przeszłości prezentowały obfite krwawienia miesiączkowe oraz kobiet z nadwagą lub chorobą otyłościową. Do pozostałych efektów niepożądanych należą:
• ból głowy;
• ból brzucha;
• trądzik;
• zawroty głowy;
• nudności;
• ból i dyskomfort piersi.
Należy nadmienić, że nitki do usuwania systemu mogą być wyczuwane przez partnera podczas stosunku.
Stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej często wiąże się ze zmianą rytmu i obfitości krwawień miesiączkowych. W pierwszych miesiącach po założeniu wkładki często występują krwawienia nieregularne i plamienia. Z czasem krwawienia mogą stać się rzadkie i skąpe oraz mogą ustać w zupełności. U pacjentek stosujących wkładkę wewnątrzmaciczną czynność jajników i stężenie estradiolu we krwi pozostają prawidłowe, nawet pomimo braku krwawienia miesiączkowego. W przypadku nasilającego się krwawienia należy skontaktować się z lekarzem ginekologiem.
Podsumowanie
Wkładka wewnątrzmaciczna to bardzo skuteczna metoda antykoncepcji. Jej zaletą jest także komfort stosowania. Po założeniu wkładki domacicznej ochrona przed zajściem w ciążę jest zapewniona na 5-8 lat (w zależności od rodzaju wkładki), chyba że zostanie wcześniej usunięta. Wkładkę domaciczną zakłada lekarz ginekolog, po uprzednim wykonaniu badania. Procedura ta może być wykonana prywatnie lub na koszt NFZ. Jednak w obu przypadkach zakup produktu znajduje się po stronie pacjentki. Szczegółowe informacje dotyczące stosowania wkładek wewnątrzmacicznych można uzyskać w poradni ginekologiczno-położniczej Centrum Medycznego Graniczna w Katowicach, która oferuje także ich zakładanie.
Radosław Karaś
Piśmiennictwo
1. Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) – Kyleena
2. Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) – Mirena
