Profilaktyka
Regularne badanie cytologiczne wydaje się mieć kluczowe znaczenie w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu zmian przednowotworowych i raków szyjki macicy. Badania epidemiologiczne pokazują, że dysplazję można wykryć już w 20 roku życia, raka in situ w 30-39 roku życia a raka inwazyjnego po 40 roku życia.
W krajach, gdzie wdrożono na szeroką skalę profilaktyczne badania cytologiczne znacznie zmniejszyła się zachorowalność i umieralność z powodu raka szyjki macicy.
Za przyczynę nowotworzenia uznaje się infekcję wirusem HPV. Wirus ten przenosi się drogą kontaktów seksualnych oraz najprawdopodobniej możliwe jest również przeniesienie infekcji z matki na płód w trakcie porodu.
Po raz pierwszy metoda diagnostyczna oparta na wymazach cytologicznych została zaproponowana przez Georg’a Nicolasa Papanicolau w 1928roku. Wyniki w tej klasyfikacji zaproponowano w 1943r i podzielono na 5 stopni lub grup cytologicznych: PAP I, II, III, IV, V.
Ze względu na niedoskonałości tego systemu oraz postęp jaki się dokonał w zakresie morfologii, wirusologii, mikrobiologii oraz wiedzy na temat biologii raka szyjki macicy grupa naukowców z Narodowego Instytutu Raka (National Cancer Institute) w Bethesda, w 1988 r. zaproponowała protokół badania cytologicznego tzw.Bethesda System. Metodyka tej oceny uległa pewnym modyfikacjom. Ostatnie zmiany wprowadzono w 2003 r. i w chwili obecnej zalecaną metodą oceny cytologicznej w profilaktyce raka szyjki macicy jest System Bethesda 2003.
Zgodnie z zaleceniami PTG (Polskie Towarzystwo Ginekologiczne) przy trzech corocznych badaniach prawidłowych cytologie powinny być wykonywane co trzy lata. Uzupełnieniem badania cytologicznego jest badanie kolposkopowe polegające na oglądaniu szyjki macicy w powiększeniu i wykonaniu prób z kwasem octowym oraz płynem Lugola.
Stanem przednowotworowym szyjki macicy jest dysplazja. Rozróżnimy trzy stopnie dysplazji zależnie od stopnia nasilenia zmian tj. dysplazja małego, średniego i dużego stopnia. Dysplazja jest rozpoznaniem histopatologicznym czyli badaniem mikroskopowym tkanki pobranej w trakcie zabiegu. Wskazaniem do pobrania wycinków do badania histopatologicznego jest nieprawidłowy wynik badania cytologicznego. Kwalifikację o konieczności wykonania zabiegu przeprowadza prowadzący ginekolog.
Do czynników sprzyjających rozwojowi raka szyjki należą: niski status socjoekonomiczny, mnogość partnerów seksualnych, duża ilość przebytych porodów, urazy szyjki macicy. Jako przyczynę główną uważa się w chwili obecnej infekcję HPV. Rozwój technik diagnostyki molekularnej (badania DNA lub RNA drobnoustroju) stanowi przełom w możliwości wykryciu zakażenia na wczesnym etapie. Stwierdzana obecność wirusa HPV wyprzedza wystąpienie zmian w badaniu cytologicznym. Idealnym rozwiązaniem jest połączenie badania cytologicznego i uzupełniające badanie na obecność HPV oraz ew. szczepienie przeciwko HPV. Nie każda infekcja HPV powoduje przemianę w raka szyjki macicy, podobnie nie na podłożu każdej dysplazji małego czy średniego stopnia dojdzie do rozwoju raka. U części pacjentek dochodzi do samoistnej remisji. Jednak te pacjentki wymagają regularnych kontroli ginekologicznych i indywidualnego ustalenia postępowania przez lekarza ginekologa.
Prawdopodobieństwo transformacji nowotworowej wzrasta w przypadku współistnienia innych infekcji, takich jak HSV (wirus opryszczki), chlamydia trachomatis, candida albicans, rzeżączka, cytomegalia, BV (bakteryjna waginoza).
Przyczyną zwiększonego ryzyka rozwoju raka jest zaburzenie właściwej odporności immunologicznej (zwiększone ryzyko u pacjentek zarażonych wirusem HIV oraz pacjentki w trakcie immunosupresji po przeszczepach).
Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy zwiększa również palenie papierosów.
Pacjentki u których stwierdzono obecność wirusa HPV typu wysokoonkogennego wymaga ścisłej kontroli i przeprowadzenia diagnostyki, którą ustala lekarz prowadzący.
Posiadamy szczepionki przeciwko tym typom wirusa. Nie są to jednak szczepionki lecznicze lecz profilaktyczne.
W chwili obecnej wyizolowano ponad 100 typów wirusa HPV z czego kluczowe znaczenie w przypadku rozwoju raka szyjki macicy mają typy wysokoonkogenne t.j. Typ 16 i 18.
Pozostałe typy wirusa są odpowiedzialne za występowanie zmian brodawkowatych oraz kłykcin kończystych oraz mogą być przyczyną raka sromu.
W naszym Centrum stosujemy ocenę cytologiczną w systemie Bethesda 2003. Istnieje również możliwość badania w kierunku infekcji HPV metodą PCR oraz możliwość zaszczepienia przeciwko HPV dostępnymi na rynku szczepionkami.
Po rejestracji w Polsce szczepionki będzie ona dostępna w naszej Przychodni.
