W Polsce dostępne są następujące metody antykoncepcyjne:
metody naturalne polegające na okresowej abstynencji seksualnej, środki plemnikobójcze, prezerwatywy, wkładki wewnątrzmaciczne oraz preparaty hormonalne.
Preparaty hormonalne mogą być w postaci tabletki, plastra iniekcji lub krążków dopochwowych.
Rozróżniamy tabletki zawierające dwa składniki hormonalne: estrogen oraz progestagen (DTA) oraz tabletki zawierające tylko progestagen. Tabletki dwuskładnikowe mogą być jednofazowe (w każdej tabletce ta sama zawartość estrogenu i progestagenu) lub dwu i trójfazowe.
Dobierając optymalną metodę antykoncepcyjną należy brać pod uwagę jej skuteczność, odwracalność, bezpieczeństwo, akceptację pacjentki, przeciwwsakazania oraz ewentualne korzyści poza antykoncepcyjne.
Dobór najbardziej optymalnej metody należy do lekarza ginekologa a metoda ta musi być akceptowana przez pacjentkę.
U większości kobiet metodą z wyboru jest dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna (DTA). Przed rozpoczęciem stosowania DTA konieczne jest badanie ginekologiczne oraz ocena ewentualnych przeciwwskazań.
Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są:
- ciąża
- nowotwory estrogenozależne
- ciężkie choroby wątroby
- choroby układu sercowo-naczyniowego i zakrzepica (w przeszłości
lub obecnie) - otyłość (BMI powyżej 35) BMI wyliczamy ze wzoru masa ciała w kg
- podzielona przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu
- nadciśnienie tętnicze
- długotrwałe unieruchomienie np. po zabiegach chirurgicznych
- palenie papierosów (u kobiet po 35 roku życia).
Stosowanie antykoncepcji opartej tylko na progestagenie ma podobne przeciwwskazania jak DTA.
Może być stosowana w okresie laktacji. Ostrożność stosowania u kobiet z obnniżonym nastrojem oraz skłonnością do depresji.
Wewnątrzmaciczne wkładki antykoncepcyjne są przeznaczone dla kobiet, które rodziły. Nie powinny być stosowane przed pierwszą ciążą.
Należy wykluczyć poza tym pewne choroby narządu rodnego (np stany zapalne). Ocena ta należy do prowadzącego ginekologa.
U pacjentek po porodzie planujących jeszcze ciążę metodą z wyboru jest DTA oraz ew. wkładka wewnątrzmaciczna.
U kobiet, które rodziły i nie planują już ciąży korzystne może być zastosowanie wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej i DTA.
Pacjentki palące, po 35 roku życia mogą stosować wkładki wewnątrzmaciczne oraz antykoncepcję opartą na progestagenie (tabletki lub iniekcje).
Kobiety w okresie przedmenopauzalnym mogą stosować zarówno wkładki antykoncepcyjne jak i DTA. Kwalifikacja do antykoncepcji w tej grupie wiekowej wymaga szczególnej staranności i oceny przeciwwskazań.
Przy obfitych krwawieniach towarzyszących często temu okresowi korzystnym rozwiązaniem jest wkładka hormonalna zawierająca levonorgestrel.
Nie ma uzasadnienia medycznego do zalecania przerw w stosowaniu antykoncepcji hormonalnej o ile nie wystąpią działania uboczne bądź przeciwwskazania.
