32 255 49 49, 32 444 65 65, Poradnia K: 662 103 011 biuro@cmgraniczna.pl

Profilaktyka u kobiet

Profilaktyka raka szyjki

Na świecie w ciągu roku rozpoznaje się 500 000 przypadków raka. Prawie 80% przypadków raka szyjki macicy dotyczy krajów rozwijających się.

W Polsce rak szyjki macicy jest drugim co do częstości występowania nowotworem narządów płciowych u kobiet do 45 roku życia. Krzywa zachorowalności kobiet na raka szyjki wzrasta począwszy od 25 – 29 roku życia. Następnie liczba chorych gwałtownie rośnie, osiągając szczyt w grupie pacjentek między 45 a 49 rokiem życia.

Niestety, w Polsce systematycznie wzrasta umieralność młodych kobiet z powodu tego nowotworu. Co roku około 3500 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, a połowa z nich umiera, bo zgłosiła się do lekarza zbyt późno.

Dlatego kobiety, dzięki regularnym badaniom cytologicznym, mogą zmienić te statystyki.

Cytologia jest podstawowym badaniem szyjki macicy, które pozwala zdiagnozować jeszcze przedinwazyjne stadium raka. Im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym jest większa szansa skutecznego jej wyleczenia.

Wczesnym zmianom nowotworowym w raku szyjki macicy z reguły nie towarzyszą żadne dolegliwości. Wizyta u lekarza dopiero po zaobserwowaniu jakichkolwiek objawów nieporządanych może oznaczać, że stan choroby jest już mocno zaawansowany, a więc szanse na wyleczenie i życie są znacznie mniejsze. Jeśli doszło do przerzutów – wręcz minimalne. Aby zapobiec całkowicie nowotworowi, należy robić badanie ginekologiczne oraz cytologiczne raz w roku.

Zachęcamy wszystkie Panie, bez względu na wiek, do regularnych badań.
W programie wczesnego wykrywania i profilaktyki raka szyjki macicy poczesne miejsce zajmuje badanie cytologiczne w powiązaniu z badaniem kolposkopowym (jeśli tego wymaga wynik badania cytologicznego), kolejnym etapem jest leczenie stanów przedrakowych szyjki macicy, oraz ostatnio wprowadzone szczepienia zapobiegające zakażeniom wirusem HPV i stanowiące element profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy. Szczepienia mają również doprowadzić do zmniejszenia częstości występowania chorób genitalnych zależnych od infekcji HPV. Badanie cytologiczne jest badaniem powszechnie stosowanym przy badaniu pacjentki w poradni „K” a jego prawidłowy wynik pozwala na kontrolne badanie po 3 latach. Nieprawidłowe wyniki badań cytologicznych przekierowują dalszą diagnostykę do badania kolposkopowego (oglądanie szyjki macicy pod dużym powiększeniem) oraz ewentualne pobranie w warunkach szpitalnych wycinków z nieprawidłowych miejsc na szyjce.
Wprowadzenie na rynek szczepionek przeciw infekcji HPV w ostatnim okresie umożliwiło rozszerzenie profilaktyki pierwotnej kobiet. Obecnie na rynku dostępne są dwie szczepionki: czterowalentna „Silgard” i dwuwalentna „Cervarix”. Obie szczepionki są przygotowane w postaci płynnej do podawania przezskónego. Schemat podawania szczepionek to: dzień pierwszy, 2 miesiące po pierwszej dawce i 6 miesięcy po pierwszej dawce dla szczepionki „Silgard” i dzień pierwszy,1 miesiąc po pierwszej dawce i 6 miesięcy po pierwszej dawce dla szczepionki „Cervarix”. W obu typach szczepionek osiągany jest wysoki poziom przeciwciał już po drugiej dawce. Najlepsze wyniki szczepień osiąga się szczepiąc kobiety przed inicjacją seksualną tj. dziewcząt między 9 i 14 rokiem życia. Nie jest zalecane szczepienie w okresie ciąży. Nie należy szczepić w wypadku ciężkich schorzeń układowych, skaz krwotocznych, stanów gorączkowych oraz u osób uczulonych na liczne antygeny. W obu typach szczepionek nie wykazano wiele działań ubocznych. Obserwuje się czasem bóle w miejscu podania, zaczerwienienie, świąd, nudności, biegunkę. Obserwowane objawy były krótkotrwałe i ustępują po kilku dniach. U wszystkich zaszczepionych kobiet musi być nadal prowadzone badanie cytologiczne.

Czynniki ryzyka w powstawaniu raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy określany jest jako jeden z najczęstszych nowotworów narządu rodnego kobiet. Obecnie poza dyskusją pozostaje fakt przemawiający za rolą czynnika infekcyjnego w etiopatogenezie raka szyjki macicy jakim jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV. Badania molekularne określiły kilkadziesiąt typów wirusa, a średnio około 20 z nich odpowiada za infekcję narządu rodnego. Do czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy należą między innymi: palenie tytoniu, wczesna wiekowo aktywność seksualna, duża liczba partnerów seksualnych, wysoka rodność , współistnienie innych infekcji przenoszonych drogą płciową i złe warunki socjoekonomiczne.

Około 70%przypadków raka szyjki macicy jest związanych z zakażeniem wysokoonkogennym wirusem HPV typu 16 i 18. Wirusy wysoskoonkogenne są związane z powstawaniem zmian przednowotworowych i nowotworów narządów płciowych. Zakażenia HPV jest najczęściej przemijające jednak przetrwałe zakażenie typem ryzyka onkogennego może doprowadzić do rozwoju raka nie tylko szyjki macicy ale również raka sromu , prącia i odbytu. Zakażenia HPV może być jawne klinicznie bądź utajone. Widoczne klinicznie objawy zakażenia HPV to kłykciny kończyste występujące w postaci narośli na narządach płciowych o różnym stopniu nasilenia. Najczęściej zakażenia HPV przebiega bezobjawowo . Sposób radykalnego leczenia HPV nie jest znany. Przewlekłe zakażenia wysokoonkogennymi typami HPV jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy.

Cytologia

Badanie cytologiczne jest najskuteczniejszą metodą profilaktyki raka szyjki macicy.

Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje badania dla Polek pomiędzy 25 a 59 rokiem życia, które w ciągu trzech ostatnich lat nie miały pobranego wymazu cytologicznego w ramach ubezpieczenia w NFZ.

Cytologia polega na założeniu wziernika do pochwy i pobraniu przez ginekologa lub położną wymazu cytologicznego. Za pomocą specjalnej szczoteczki przenosi się komórki z szyjki macicy na szkiełko i utrwala. Następnie specjalista ocenia znajdujące się w rozmazie komórki oglądając je przez mikroskop. Na badanie należy zgłosić się co najmniej 2 dni po miesiączce. Na 48 godzin przed badaniem nie należy wykonywać płukania pochwy ani używać żadnych leków dopochwowych, a na 24 godziny przed badaniem zrezygnować ze współżycia płciowego. Pobranie wymazu jest niebolesne, bezpieczne i trwa kilka minut.

Umów się na badanie cytologiczne pod nr tel. 662 103 011.

Mammografia

Mammografia jest radiologiczną metodą badania obrazowego gruczołu piersiowego. Podobnie jak w pozostałych metodach rentgenowskich, wykorzystuje się tu różnice w pochłanianiu promieni X, przechodzących przez poszczególne tkanki organizmu.

Badania wykonuje się specjalnym aparatem, wytwarzającym promieniowanie w zakresie 25-40 kV (tak zwane promieniowanie miękkie).

Zdjęcia pozwalają uwidocznić prawidłowe struktury sutka i ewentualne ich zmiany:

tkankę gruczołową,
tkankę łączna stanowiącą tzw podścielisko gruczołu
główne przewody mleczne
tkankę tłuszczową
naczynia żylne
skórę,
brodawkę sutkową
Mammografia jest cenną metodą wykrywania raka piersi (najczęściej występującego u kobiet nowotworu złośliwego) oraz innych nieprawidłowości. Badanie to jest zalecane jako profilaktyczne już po 40 roku życia. Nie jest wskazane u kobiet w ciąży i kobiet do 35 roku życia.

Rak trzonu macicy

Rak endometrium (trzonu macicy) dotyczy pacjentki zwykle po 50 roku życia. rak tego typu rzadko występuje przed 40 rokiem życia.

Do czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu należą głównie: otyłość, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. W związku z tym u tych kobiet, zwłaszcza należy zwracać uwagę na objawy sugerujące konieczność inwazyjnej diagnostyki. Głównym objawem wymagającym zgłoszenia się do ginekologa jest wystąpienie nieprawidłowych krwawień. Mogą to być zbyt obfite krwawienia miesiączkowe, krwawienia nieregularne w środku cyklu. Mogą one być objawem zmian przednowotworowych i wymagają konsultacji ginekologicznej.

Do metod diagnostycznych stosowanych w zakresie wykrywania zmian przednowotworowych i raka trzonu macicy stosujemy badanie USG (dopochwowe), badanie cytologiczne (biopsja szczoteczkowa endometrium), abrazję kanału i jamy macicy oraz histeroskopię. Badania cytologiczne można wykonać w warunkach ambulatoryjnych, natomiast zabieg abrazji i histeroskopii wymaga znieczulenia dożylnego. Najwyższą wartość diagnostyczną ma histeroskopia i abrazja frakcjonowana.

Rozrodczość a rak endometrium – obserwuje się znacznie częstsze występowanie raka trzonu macicy u kobiet, które nie rodziły.

Hormonalna terapia zastępcza – prawidłowo prowadzona estrogenna terapia zastępcza w połączeniu z gestagenem zmniejsza ryzyko zachorowania na raka trzonu macicy.

Antykoncepcaja hormonalna – obecnie stosowane hormonalne środki antykoncepcyjne zmniejszają ryzyko wystąpienia raka trzonu macicy.

Otyłość – zwiększa ryzyko o około 30%.

Dieta – obserwuje się zwiększenie ryzyko zachorowania u kobiet, których dieta zawiera dużą ilość tłuszczów zwierzęcych, natomiast dieta wegetariańska zmniejsza ryzyko wystąpienia tego nowotworu.

Choroby współistniejące – zwiększone ryzyko obserwuje się u kobiet z cukrzycą oraz nadciśnieniem tętniczym.

Rak szyjki macicy

Regularne badanie cytologiczne wydaje się mieć kluczowe znaczenie w profilaktyce i wczesnym wykrywaniu zmian przednowotworowych i raków szyjki macicy. Badania epidemiologiczne pokazują, że dysplazję można wykryć już w 20 roku życia, raka in situ w 30-39 roku życia a raka inwazyjnego po 40 roku życia.
W krajach, gdzie wdrożono na szeroką skalę profilaktyczne badania cytologiczne znacznie zmniejszyła się zachorowalność i umieralność z powodu raka szyjki macicy.

Za przyczynę nowotworzenia uznaje się infekcję wirusem HPV. Wirus ten przenosi się drogą kontaktów seksualnych oraz najprawdopodobniej możliwe jest również przeniesienie infekcji z matki na płód w trakcie porodu.
Po raz pierwszy metoda diagnostyczna oparta na wymazach cytologicznych została zaproponowana przez Georg’a Nicolasa Papanicolau w 1928roku. Wyniki w tej klasyfikacji zaproponowano w 1943r i podzielono na 5 stopni lub grup cytologicznych: PAP I, II, III, IV, V.

Ze względu na niedoskonałości tego systemu oraz postęp jaki się dokonał w zakresie morfologii, wirusologii, mikrobiologii oraz wiedzy na temat biologii raka szyjki macicy grupa naukowców z Narodowego Instytutu Raka (National Cancer Institute) w Bethesda, w 1988 r. zaproponowała protokół badania cytologicznego tzw.Bethesda System. Metodyka tej oceny uległa pewnym modyfikacjom. Ostatnie zmiany wprowadzono w 2003 r. i w chwili obecnej zalecaną metodą oceny cytologicznej w profilaktyce raka szyjki macicy jest System Bethesda 2003.

Zgodnie z zaleceniami PTG (Polskie Towarzystwo Ginekologiczne) przy trzech corocznych badaniach prawidłowych cytologie powinny być wykonywane co trzy lata. Uzupełnieniem badania cytologicznego jest badanie kolposkopowe polegające na oglądaniu szyjki macicy w powiększeniu i wykonaniu prób z kwasem octowym oraz płynem Lugola.

Stanem przednowotworowym szyjki macicy jest dysplazja. Rozróżnimy trzy stopnie dysplazji zależnie od stopnia nasilenia zmian tj. dysplazja małego, średniego i dużego stopnia. Dysplazja jest rozpoznaniem histopatologicznym czyli badaniem mikroskopowym tkanki pobranej w trakcie zabiegu. Wskazaniem do pobrania wycinków do badania histopatologicznego jest nieprawidłowy wynik badania cytologicznego. Kwalifikację o konieczności wykonania zabiegu przeprowadza prowadzący ginekolog.

Do czynników sprzyjających rozwojowi raka szyjki należą: niski status socjoekonomiczny, mnogość partnerów seksualnych, duża ilość przebytych porodów, urazy szyjki macicy. Jako przyczynę główną uważa się w chwili obecnej infekcję HPV. Rozwój technik diagnostyki molekularnej (badania DNA lub RNA drobnoustroju) stanowi przełom w możliwości wykryciu zakażenia na wczesnym etapie. Stwierdzana obecność wirusa HPV wyprzedza wystąpienie zmian w badaniu cytologicznym. Idealnym rozwiązaniem jest połączenie badania cytologicznego i uzupełniające badanie na obecność HPV oraz ew. szczepienie przeciwko HPV. Nie każda infekcja HPV powoduje przemianę w raka szyjki macicy, podobnie nie na podłożu każdej dysplazji małego czy średniego stopnia dojdzie do rozwoju raka. U części pacjentek dochodzi do samoistnej remisji. Jednak te pacjentki wymagają regularnych kontroli ginekologicznych i indywidualnego ustalenia postępowania przez lekarza ginekologa.

Prawdopodobieństwo transformacji nowotworowej wzrasta w przypadku współistnienia innych infekcji, takich jak HSV (wirus opryszczki), chlamydia trachomatis, candida albicans, rzeżączka, cytomegalia, BV (bakteryjna waginoza).
Przyczyną zwiększonego ryzyka rozwoju raka jest zaburzenie właściwej odporności immunologicznej (zwiększone ryzyko u pacjentek zarażonych wirusem HIV oraz pacjentki w trakcie immunosupresji po przeszczepach).
Ryzyko rozwoju raka szyjki macicy zwiększa również palenie papierosów.

Pacjentki u których stwierdzono obecność wirusa HPV typu wysokoonkogennego wymaga ścisłej kontroli i przeprowadzenia diagnostyki, którą ustala lekarz prowadzący.
Posiadamy szczepionki przeciwko tym typom wirusa. Nie są to jednak szczepionki lecznicze lecz profilaktyczne.
W chwili obecnej wyizolowano ponad 100 typów wirusa HPV z czego kluczowe znaczenie w przypadku rozwoju raka szyjki macicy mają typy wysokoonkogenne t.j. Typ 16 i 18.

Pozostałe typy wirusa są odpowiedzialne za występowanie zmian brodawkowatych oraz kłykcin kończystych oraz mogą być przyczyną raka sromu.
W naszym Centrum stosujemy ocenę cytologiczną w systemie Bethesda 2003. Istnieje również możliwość badania w kierunku infekcji HPV metodą PCR oraz możliwość zaszczepienia przeciwko HPV dostępnymi na rynku szczepionkami.
Po rejestracji w Polsce szczepionki będzie ona dostępna w naszej Przychodni.

HPV - Wirus Brodawczaka Ludzkiego

Wykrycie infekcji wirusem HPV ma kluczowe znaczenie dla wykrycia populacji zagrożonej rakiem szyjki macicy, zwłaszcza w sytuacji pojawienia się w niedługim czasie na rynku szczepionki przeciwko HPV. Będzie to pierwsza szczepionka na raka.

Wykryto ponad 100 serotypów wirusa. Wyróżniamy typy o wysokim (typ 16 i typ 18), średnim i niskim potencjale onkogennym. Badanie obecności wirusa HPV wyprzedza zmiany w badaniu cytologicznym. Idealnym standardem w profilaktyce raka szyjki macicy jest połączone badanie cytologiczne oraz badanie obecności wirusa HPVoraz ewentualne szczepienie przeciwko HPV. Drogą zakażenia jest droga kontaktów seksualnych oraz najprawdopodobniej transmisja wertykalna (w czasie porodu z matki na płód).
Badanie przeprowadzone w naszej Poradni pozwala wykryć obecność 12 typów wirusa wraz z określeniem ich ryzyka onkologicznego.

Identyfikujemy następujące średnio i wysokoonkogenne typy wirusa HPV:
HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV35, HPV39, HPV 45, HPV 52, HPV 56, HPV58, HPV 59, HPV 66

HTGR – Genetyczne Predyspozycje Nowotworzenia

Badanie mutacji genów wykrywające mutacje genów będących przyczyną genetycznie uwarunkowanej skłonności do powstawania u kobiet raka piersi, raka jajnika, u mężczyzn raka prostaty. Obecność tych mutacji wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka trzonu macicy, jelita grubego, tarczycy i czerniaka złośliwego.

Wykrycie populacji będącej nosicielami w/w mutacji powoduje konieczność wykonywania częstszych badań profilaktycznych celem wykrywania zmian przednowotworowych w zakresie predysponowanych oraz objęcie tych pacjentów szczególnym nadzorem i zindywidualizowaniem profilaktyki diagnostycznej, zmian nawyków żywieniowych oraz w niektórych przypadkach rozważenie leczenia hormonalnego jako przeciwwskazanego.

Chlamydia trachomatis

Zakażenia chlamydia trachomatis jest najczęstszym zakażeniem przenoszonym drogą płciową w Europie i Stanach Zjednoczonych. W skali ogólnoświatowej szacuje się że zakażonych jest 10% populacji osób dorosłych. Ze względu na trudności diagnostyczne większość zakażeń nie była rozpoznawana. Zakażenie często przebiega w sposób bezobjawowy 7-25% w przypadku mężczyzn i 40-75% u kobiet. Nie leczona infekcja może spowodować nieodwracalne zmiany i być przyczyną niepłodności zarówno męskiej jak i żeńskiej.

Częstość występowania chlamydia trachomatis u kobiet z zapaleniem szyjki macicy wynosi 20-40% i może być punktem wyjścia infekcji wstępującej, źródłem zakażenia dla partnera seksualnego i w przypadku porodu infekcji noworodka.
Zakażenie w ciąży niesie za sobą ryzyko dla płodu, noworodka i matki. Może spowodować porody przedwczesne, zakażenie wewnątrzmaciczne, ciąża obumarła, przedwczesne odejście płynu owodniowego, niska waga urodzeniowa noworodka, zakażenie okołoporodowe noworodka oraz zakażenia poporodowe u matki. Okres ciąży i związana z nią czynność hormonalna oraz odmienna aktywność immunologiczna skutkuje zwiększoną podatnością na zakażenie.
Chlamydiowe zakażenie spojówek jest najczęstszą przyczyną ślepoty noworodków w krajach rozwiniętych.

Czynnikami ryzyka infekcji Chlamydia trachomatis są:
– młody wiek < 24 lat,
– posiadanie nowego lub wielu partnerów w ciągu ostatnich 2 miesięcy,
– brak antykoncepcji lub stosowanie innych metod niż metoda bariery (prezerwatywa),
– zakażenie Neisseria Gonorrhoeae.

Z uwagi na możliwe powikłania w przebiegu ciąży korzystnie jest, aby wszystkie ciężarne badane były w trakcie pierwszej wizyty prenatalnej w kierunku infekcji Chlamydia trachomatis!

W naszej poradni proponujemy diagnostykę w kierunku Chlamydia Trachomatis metodą diagnostyki molekularnej PCR (badanie DNA), dające 100% pewność wyniku w przeciwieństwie do dotychczas stosowanych metod immunologicznych.

Open